Nấm đỏ là gì với cách dùng và tác dụng của nấm đỏ tốt nhất

Nấm đỏ là gì? Tác dụng của nấm đỏ với sức khỏe. Đặc điểm của nấm đỏ. Cách dùng nấm đỏ đúng tránh tác dụng phụ. Hình ảnh của nấm đỏ. Giá nấm đỏ bao nhiêu tiền 1kg mua ở đâu?

Nấm đỏ là gì?

Nấm đỏ hay còn được gọi là nấm mặt trời, nấm diệt ruồi,… Nấm thuộc họ Amanitaceae – một họ nấm rất nguy hiểm, chứa nhiều loại độc ảnh hưởng đến gan, gây chết người. Loại nấm này là một trong số ít những loài nấm độc được sử dụng trong dược học để bào chế thuốc.

Đặc điểm của nấm đỏ

Nấm đỏ khi còn non có dạng hình trứng. Khi nấm trưởng thành thì phần mũ nấm được nâng lên dạng lồi rồi phẳng lại. Nấm có màu sắc vô cùng sặc sỡ từ vàng, da cam đến đỏ. Nấm đỏ được xếp vào danh sách những thực vật đẹp nhất trong tự nhiên.

Trên mũ nấm xuất hiện những đốm vảy trắng, những đốm vảy này rất dễ dàng bong tróc ra khỏi bề mặt mũ nấm. Mũ nấm khá lớn, có đường kính từ 6 – 12cm. Mép mũ nấm được cấu thành từ những nếp nhăn lõm xuống, màu trắng.

Thân nấm hình trụ, hơi phình ra ở phần gốc và có màu trắng ngà. Thân nấm dài từ 5 – 10cm và có đường kính 1 – 1,5cm, rỗng ở giữa. Trên thân nấm có một vòng cuống màu trắng, đôi khi là vòng cuống có mép màu vàng nhạt.

Nấm đỏ sống ở đâu?

Nấm đỏ được xem là một loại nấm bản địa ở khắp các vùng phía Bắc và ôn đới của Bắc bán cầu. Sau này, bằng nhiều cách khác nhau, nấm đã du nhập sang nhiều quốc gia ở Nam bán cầu. Tuy nhiên, nấm đỏ sinh sống ở Nam bán cầu thường dưới dạng sinh vật cộng sinh.

Nấm đỏ rất thích sống ở những khu rừng có nhiều thông. Nấm đỏ sống cộng sinh và có mối liên kết chặt chẽ với các loại cây lá kim, cây rụng lá tán dày.

Nấm sinh sôi và phát triển mạnh mẽ nhất vào mùa hè. Nấm mọc đơn độc hoặc mọc thành từng cụm với nhau.

Hiện nay ở các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Campuchia đều đã phát hiện ra sự xuất hiện của loại nấm này. Ở Việt Nam, nấm đỏ được tìm thấy ở các vùng núi cao, những khu rừng nguyên sinh rậm rạp.

Công dụng của nấm đỏ

Tuy là một loại nấm độc nhưng trong thành phần của nấm đỏ cũng có chứa những giá trị dược tính nhất định. Nấm đỏ được dùng trong Đông y và được người dân tự bào chế thành những bài thuốc dân gian khác.

Thành phần hóa học của nấm đỏ

Nấm đỏ được xếp vào danh mục những loại nấm độc thường gặp nhất. Tuy nhiên, lượng chất độc của loại nấm này cũng ít nhất.

Nấm đỏ có chứa một số chất tạo ảo giác hallocinogenic compound và một số chất độc như: Muscimol, musazole, ibotenicacid, các alkaloids loại Nitrogen đệ IV,.. Các chất độc này sẽ khiến người ăn phải có những triệu chứng như: Ói mửa, đau bụng, tiêu chảy, xuất mồ hôi, chảy nước mắt,…

Khi ăn phải 10g nấm tươi có thể dẫn đến các triệu chứng như: co giật, ảo giác, mất sự phối hợp động tác của cơ thể. Nếu ăn nấm với liều cao hơn, khoảng 100g nấm tươi sẽ gây mất tri giác, loãng máu, khó thở, mê man và dẫn đến tử vong.

Xem thêm: Thông tin khoa học về nấm đỏ có tên khoa học là Amanita muscaria tại NCBI và Inaturalist.

Nấm đỏ được sử dụng làm thuốc

Ngành y dược Homeopathy (vi lượng đồng căn) cũng đã nghiên cứu và dùng tinh chất của nấm đỏ để chữa bệnh. Các hoạt chất trong nấm được bào chế dưới dạng dung dịch pha loãng để chữa trị các bệnh ngoài da và xương khớp như:

• Cháy nắng, u nhọt và một số trường hợp kéo màng trong mắt.
• Điều trị bệnh đau thần kinh, đau xương khớp.
• Giảm triệu chứng lo âu, căng thẳng.
• Hỗ trợ chữa ngộ độc rượu.

Khoảng đầu thế kỉ 19, trong cuốn sách thuốc của giới y sĩ Ecletics (1898) đã ghi lại cách dùng loại nấm này và công thức cụ thể: Muscaria (5 giọt, dung dịch 1%) để trị mồ hôi ban đêm, mồ hôi trộm.

Tuy nhiên, nấm đỏ được sử dụng khá ít trong y dược do chưa kiểm soát được tính độc có trong nấm.

Nấm đỏ sử dụng trong dân gian

Nấm đỏ có tính vị, quy kinh. Trong dân gian, người ta dùng nấm đỏ để chữa trị kinh phong và bệnh đau nhức sống lưng.

Nấm đỏ được sử dụng nhiều nhất để bào chế thành thuốc diệt ruồi.

Nấm đỏ được dùng để tạo ảo giác

Nấm đỏ từng được người Nga sử dụng như một chất kích thích để tạo ảo giác. Nhiều thông tin nghiên cứu cho biết nấm đỏ còn được sử dụng trong rất nhiều các nghi lễ. Người ta cho rằng, nấm đỏ giống như một phương tiện để liên lạc với thế giới tâm linh.

Những người đã sử dụng nấm đỏ tạo ảo giác cho biết, khi dùng nấm có thể nhìn thấy trước tương lai, giải điềm đoán mộng hoặc quay trở về quá khứ. Nấm có thể tạo ảo giác mạnh mẽ và kéo dài nên dễ gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh và sức khỏe của người sử dụng.

Lưu ý khi sử dụng nấm đỏ

Tuy nấm đỏ có khá nhiều công dụng nhưng đây lại là một loại nấm chứa nhiều chất độc. Vì thế, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và tính mạng thì nên tránh tuyệt đối sử dụng loại nấm này.

Cách phân biệt nấm đỏ và nấm độc

Nấm đỏ chứa ít chất độc hơn cả nên vẫn được con người sử dụng. Tuy nhiên, nấm mọc trong rừng nên rất dễ bị nhầm lẫn với những loại nấm kịch độc khác. Một vài lưu ý sau đây sẽ giúp bạn phân biệt được các loại nấm này.

Các loại nấm độc thường gặp

Nấm độc tán trắng

Đây là một loại nấm có độc tính cao nhất ở Việt Nam. Nấm độc tán trắng thường mọc đơn lẻ hoặc mọc thành từng cụm trên mặt đất. Nấm mọc trong thời gian từ mùa xuân đến mùa thu.

Mũ nấm trắng tinh và bề mặt mũ nhẵn bóng. Phiến nấm và cuống nấm đều có màu trắng. Phần cuống có vòng cổ (dạng màng bao quanh thân nấm).

Nấm tán trắng chứa Amanitin có độc tính cực mạnh, ăn phải một lượng nấm rất nhỏ cũng sẽ gây tử vong.

Nấm độc tán trắng hình trứng

Loại nấm này nhìn khá giống nấm độc tán trắng. Tuy nhiên, nấm độc tán trắng hình trứng phát ra mùi rất khó chịu. Chân cuống nấm phình to dạng củ và có bao gốc hình đài hoa. Đây cũng là một loại nấm có chất độc cao.

Nấm mũ khía nâu xám

Mũ nấm có dạng hình nón hoặc hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu vàng hoặc màu nâu. Khi già, mũ nấm sẽ bị chẻ tách ra riêng rẽ. Phiến nấm lúc non có màu hơi xám, nấm không có vòng cổ. Thịt nấm có màu trắng đục và chứa độc tố muscarin.

Nấm ô tán trắng phiến xanh

Loại nấm này thường mọc đơn lẻ hoặc mọc thành cụm ở ven các chuồng trâu, bò, trên bãi cỏ, ruộng ngô đất ẩm. Mũ nấm có dạng ô, màu trắng, có đường kính từ 5 – 15cm. Thịt nấm trắng, tính độc ít, chủ yếu là gây rối loạn tiêu hóa.

Triệu chứng ngộ độc nấm đỏ

Nhóm ngộ độc nấm đỏ sớm

Bệnh nhân sẽ xuất hiện triệu chứng ngộ độc sớm, khoảng 6h sau khi ăn nấm. Các loại nấm gây ngộ độc này thường là các loại nấm: coprinus, boletus, clitocybe, inocybe, psilicin và psilocybin.

Các triệu chứng ngộ độc bao gồm:

• Giãn mạch, vã mồ hôi, chảy nước mắt, chảy nước dãi, tiêu chảy.
• Đồng tử co, nhịp chậm, hạ huyết áp.
• Hội chứng atropin: co giật, giãy giụa, mê sảng.
• Khô niêm mạc và mắt.
• Đau bụng, ói mửa, tiêu chảy nhiều lần.
• Ảo giác: Nhìn thấy các đốm sáng và các vạch màu, các chấm màu sắc chạy nối nhau.

Nhóm ngộ độc nấm đỏ muộn

Bệnh nhân phát hiện ngộ độc muộn, sau 6h, đây là nhóm rất nguy hiểm. Nhóm này gồm các loại nấm thuộc nhóm amanita phalloid. Độc tố gây ngộ độc bao gồm: Phallin (gây tan máu), phalloin, amanitin anpha, phalloidin, bêta, gamma. Các chất này tập trung ở gan và gây nên bệnh viêm gan nhiễm độc. Ngộ độc muộn có những triệu chứng sau:

• Sau khi ăn nấm từ 6 – 12h, bệnh nhân đau bụng, nôn mửa và tiêu chảy nhiều lần.
• Da, niêm mạc và nước tiểu vàng.
• Chảy máu cam, chảy máu chân răng.
• Nôn, đi ngoài ra máu.
• Đái ra máu, đái ít dần và thành vô niệu (không có nước tiểu)
• Bệnh nhân bị suy gan nặng, hoại tử các tế bào gan, máu loãng, chảy máu nhiều nơi và co giật. Khi ngộ độc ở dạng này, bệnh nhân thường tử vong rất nhanh chóng chỉ trong vòng vài ngày

Cách sơ cứu khi bị ngộ độc nấm đỏ

Khi phát hiện bệnh nhân bị ngộ độc nấm, cần sơ cứu nhanh chóng trong lúc chờ để đưa đến cơ sở y tế. Bằng mọi cách phải loại bỏ được lượng nấm độc ra khỏi cơ thể của bệnh nhân càng nhanh càng tốt. Dưới đây là một vài cách sơ cứu cụ thể:

Gây nôn

 Dùng tay hoặc lông gà rửa sạch ngoáy vào họng người bệnh để gây nôn. Cần gây nôn liên tục đến khi bệnh nhân nôn ra nước trong thì mới dừng lại. Nếu bệnh nhân không nôn được thì cần phải tẩy rửa dạ dày hoặc tẩy thụt hết các chất độc trong cơ thể ra ngoài.

Có thể dùng dung dịch thuốc tím 0,1%, dung dịch natricacbonat 5% hoặc uống 30g sunfat manhe hay sunfat natri với 1 – 2 cốc nước để tẩy rửa dạ dày.

Uống than hoạt tính

Uống khoảng 30g than hoạt tính hòa vào trong 1 – 2 cốc nước. Than hoạt tính đi vào cơ thể sẽ giúp hấp thu chất độc, chuyển hóa thành phân rồi thải ra ngoài. Nếu không có sẵn than hoạt tính cũng có thể dùng viên carbophos hoặc carbogast để uống.

Nếu nạn nhân rơi vào tình trạng mê man, bất tỉnh cần đưa bệnh nhân tới ngay cơ sở y tế gần nhất. Lưu ý để bệnh nhân nằm nghiêng khi di chuyển. Nếu thấy người bệnh thở yếu hoặc ngưng thở thì nhanh chóng tiến hành hô hấp nhân tạo.

Đề phòng ngộ độc nấm đỏ

Để tránh được các trường hợp đáng tiếc xảy ra vì ngộ độc nấm, bạn cần lưu ý một vài điều sau:

• Chỉ sử dụng các loại nấm mà khi biết chắc chắn đó là nấm ăn được
• Tuyệt đối không sử dụng các loại nấm lạ, đặc biệt là nấm rừng có màu trắng hoặc màu sắc sặc sỡ như đỏ, vàng, cam.
• Không hái nấm non mọc hoang bởi khi còn non các loại nấm độc và nấm ăn được đều có hình dáng giống nhau (hình cúc áo) rất khó phân biệt.
• Trước khi mua hoặc sử dụng nên cắt hoặc bấm thử vào phần chóp nấm. Nếu ở đó rỉ ra chấy nhầy màu trắng sữa thì đó là nấm độc.
• Không ăn các loại nấm mà khi cắt hoặc bị dập chuyển màu xanh dương, tím thẫm.
• Đối với các loại nấm ăn được: Cần sử dụng ngay sau khi mua về, tránh làm dập nát nấm sẽ khiến nấm bị nhiễm khuẩn, tạo thành độc tố.
• Không ăn nấm đã xuất hiện mùi chua, mốc, ôi thiu.

Trên đây là một vài thông tin cơ bản về nấm đỏ. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về loại nấm này. Chúc bạn đọc và gia đình sức khỏe.

Xem thêm: Các loại nấm độc nhất thế giới